سفر به شهر خیالی لوت
دشت لوت
در این مطلب میخواهیم گذری داشته باشیم به بیابان لوت و شهر خیالی کلوتها؛ پس همراه همسو باشید.
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید گرمترین نقطهی کره زمین در کجا قرارگرفته و چه ویژگیهای طبیعی و روایتهای افسانهای را در خود جایداده است؟ برای کشف راز و رمزهای بیست و پنجمین بیابان بزرگ جهان، در ادامهی این نوشته همراه ما همسوییها باشید.
دشت لوت که با عنوانهای چاله لوت، بیابان لوت و کویر لوت نیز شناخته میشود؛ در جنوب شرقی ایران و در بخشهایی از استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرارگرفته و باعث افتخار است که بگوییم گرمترین نقطهی کره زمین، همین دشت لوت است که از سال 2016 میلادی بهعنوان اولین اثر طبیعی کشور ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبتشده است.
در دل دشت لوت منطقهای به نام گندم بریان وجود دارد که با گدازههای آتشفشانی سیاهرنگی پوشیده شده که براثر تابش آفتاب بر رنگ تیره آن حرارت خورشید بیشازحد معمول جذبشده و گرمترین نقطهی کره زمین را تشکیل میدهند.
ازآنجاییکه دشت لوت سطحی خشک و تیره دارد و به خاطر شرایط جوی نامساعدش در برخی نقاط بیابان هیچ موجود زندهای دیده نمیشود، واژهی لوت را میتوان از زبان ترکی به معنای برهنه و فاقد هر پوششی ترجمه کرد و دشت لوت را دشت برهنه و لخت دید! اما روایتهایی هم وجود دارد که لوت برگرفته از نام لوط پیامبر است که سرزمین این قوم بعد از نفرین پیامبر به دشتی خشک و بیآبوعلف تبدیلشده و بسیاری بر اساس توصیفهای تورات و قرآن این سرزمین را شبیه به بیابان لوت ایران تصور میکنند. البته درختچههای گز که به نام نبکاها شناخته و از طریق آب موجود در سفرههای زیرزمینی سیراب میشوند، پوشش گیاهی است که در برخی نقاط دشت بزرگ لوت میتوانیم مشاهده کنیم. نبکاها که درواقع گلدانهای بیابان هستند و در طوفانهای دشت لوت مانند سدی از عبور خاک و ماسه جلوگیری میکنند، نمونهی زیبای همزیستی آب، خاک و گیاه را در کنار دیگر موجودات زندهی لوت مانند روباه شنی، خرگوش، شاهین، مگسگیر، چک کاکلی، گربهی شنی، جبیر و عقرب طلایی به نمایش گذاشتهاند.
دشت لوت
شهر خیالی لوت یا یاردانگ ها
و اما سرزمین کلوت های اسرارآمیز، غولهای عظیم شنی در دل کویر لوت که با چشمانداز ماورایی خود، افسانههای زیادی از ارواح و آدمهای خیالی برای نقل کردن دارند. این آسمانخراشهای کلوخی که مرتفعترین هرمهای ماسهای دنیا نیز هستند، ۱۱ هزار کیلومترمربع وسعت دارند و در طی حدود ۲۰ هزار سال براثر فرسایش باد و نم باران به وجود آمدهاند. شما وقتی برای اولین بار وارد این شهر خیالی میشوید، تصور خواهید کرد که با سازههایی روبرو شدهاید که از قبل تاریخ و توسط انسانها ساختهشده و محال است چیزی جز تحسین این شگفتیها زمزمه کنید. باوجود حفاری و کشف اشیای برنزی و سفالی از جنوبیترین قسمت کلوت ها و همچنین زیورآلات گورستان شهداد و درفش شهداد که قدیمیترین درفش جهان نیز میباشد، تاریخدانان وجود شهری در دل دشت لوت و کلوت های کرمان را خارج از انتظار نمیدانند و معتقد هستند که کویری شدن این منطقه در زمانهای قبل از تاریخ شکلگرفته و حیات انسانی به دلیل سیلابی که اثر آن بر روی بدنهی کلوت ها مشاهدهشده است از بین رفته وزندگی شهداد نشین ها و داستانهای این شهر نفرینشده در همان افسانهها مانده است. بسیاری از ظروف کشف و پیداشده در این منطقه، شباهت بسیاری به ظرفهای بهدستآمده از حفاریهای سیستان و تمدنهای آن منطقه دارد و حتی از ظروف رنگارنگ مرمرین منطقهی شوش نیز در شهداد دیدهشده است.
محلیهای منطقه اعتقاددارند که کلوت از دو واژه «کل» به معنای «آبادی» و «لوت» تشکیلشده است و همچنین با کلات در زبان بلوچی، کلا در زبان گیلکی و کلاوه در زبان کردی ارتباط معنایی زیادی دارد. پس میتوان گفت که منطقهی شهداد هم ازنظر طبیعی پدیدهای منحصربهفرد است و هم ازنظر تاریخی اهمیت فراوانی در بین تاریخنگاران و باستان شناسان دارد.
دشت لوت دنیایی بزرگ است و کلوت تنها بخشی از زیباییهای آن را در خود دارد. خوب است بدانیم که نمونهای دیگر از کلوتهای شهداد کرمان در منطقهی یوتای ایالاتمتحده آمریکا نیز وجود دارد.
شهداد که درگذشته آن را خبیص میشناختند، در استان کرمان و در دامنهی شرقی کوهستان سیرچ قرارگرفته که ارتفاع بلندترین قلهی آن به ۳ هزار و ۹۹۰ متر نیز میرسد و نکتهی جالب این کوهستان، قلههای پوشیده از برف در ماههای فروردین و اردیبهشت و درست در همجواری گرمترین نقطهی کره زمین است.
شهرخیالی کلوتها
یاردانگ ها
اصطلاح علمی که به کلوت ها گفته میشود « یاردانگ » است که درواقع همان سازههایی هستند که به دست طبیعت ساختهشده و بسیاری از توریستهای خارجی که به یاردانگ ها سفرکردهاند آن را به شهرهای آخرالزمانی در فیلمهای هالیوودی تشبیه کردهاند.
همانطور که در بالا گفتیم سنگبستر کلوت ها درگذر زمان و در برابر بادهای شنی و ماسهای دشت لوت دچار فرسایش شدهاند و کلوت های شهداد آهستهآهسته شکلگرفتهاند. این برجستگیهای طبیعت ساز ازنظر شرایط پیدایش و اشکال ناهمواری در دنیا بینظیر هستند.
البته تأثیر رودشور در شکلگیری کلوت ها را نباید نادیده گرفت. رود شور تنها رود دائمی در اعماق دشت لوت است که از کوههای شمال بیرجند سرچشمه میگیرد و بعد از طی کردن مسیر 200 کیلومتری بسیار پرپیچوخم به کوه نمک سریا و چاله معدن نمک میرسد و ازآنجاییکه در مسیر خود از دل کویرها میگذرد، نمک و املاح زیادی را همراه خود میکند و به همین دلیل به رودشور معروف شده است. همین رود دیوارههای کلوت های منطقه شهداد را نیز مرطوب نگه میدارد و در شکلگیری آنها اثر بسزایی داشته است. خوب است بدانیم که گودترین نقطهی ایران نیز با ۵۶ متر ارتفاع از سطح دریا در این کلوت ها قرارگرفته و شما در سفر به شهداد و با ایستادن بر بلندی کلوت ها و سکوت وهمآور دشت لوت، خود را آنقدر به آسمان سیاه شب نزدیک میبینید که حس میکنید در میان حجم انبوه ستارگان گمشدهاید و هر زمان اراده کنید دستانتان به ستارههای آسمان شهداد خواهد رسید. بنابراین صافی و یکدست بودن آسمان کویر بهدوراز آلودگیهای نوری این امکان را به عکاسان و ثبتکنندههای آسمان شب میدهد که بهترین تصاویر خود از راه شیری و اجسام آسمانی را ثبت کنند.
آب موردنیاز آشامیدنی، لباس گرم، لباس نخی و خنک، کلاه آفتابگیر، کفش پیادهروی، میان وعده و خوراکی، کولهپشتی استاندارد، جعبهی کمکهای اولیه و داروهای شخصی، پاور بانک، کیسهی زباله، کارت شناسایی، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب، دمپایی و صندل، کفش اضافه، لباس اضافه، زیرانداز، چادر مسافرتی، کیسهخواب، پتو و لوازم خواب تعدادی از لوازمی هستند که شما برای سفر به کلوتهای شهداد باید همراه خود داشته باشید.
بهترین فصل برای رفتن به مناطق کویری، فصلهای سال سرد است و کلوت های شهداد نیز از این قاعده مستثنا نیستند اما فراموش نکنید که شما برای بازدید از منطقه شهداد و کلوت های آن نیاز به اخذ مجوز دارید و بهتنهایی اجازهی ورود به این منطقه را ندارید. بنابراین بهترین راه برای بازدید از یاردانگ ها همراه شدن با تورهای گردشگری است که تجربه و مجوز حضور در این شهر خیالی رادارند.
شگفتیهای لوت و ویژگیهایی که در بالا از آنها صحبت کردیم باعث شد که مقامات سازمان جهانی یونسکو در سال 1397 این دشت اسرارآمیز را در فهرست آثار جهانی خود به ثبت برسانند. دشت لوت و کلوت های شگفتانگیز و بینظیر شهداد بعد از ثبت در برابر چشم مردم جهان قرارگرفتهاند تا هر چه بیشتر دیده و شناخته شوند.
در سفر به این شهر خیالی همراه همسوسفر باشید.
لینک: http://www.hamsoosafar.com/trip.cfm?id=3